Τρίτη 31 Οκτωβρίου 2017

Ο αρχιτέκτονας Μιχαήλ Άγγελος


Ο Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni [1475-1564] θεωρούσε τον εαυτό του γλύπτη. Φυσικά και μόνο το έργο του στην Cappella Sistina τον καθιερώνει και ως μεγαλοφυή ζωγράφο.
Ήταν όμως και αρχιτέκτονας, ένας πραγματικός homo universalis.
                                       το δεύτερο σχέδιο για τον τάφο του πάπα Ιούλιου Β'


          τα αγάλματα του Μωυσή της Ραχήλ και της Λείας στον τάφο του Ιούλιου Β'

To πρώτο αρχιτεκτονικό έργο που του ανατέθηκε ήταν ο τάφος του πάπα Ιουλίου Β'.
Eπειδή όμως το ενδιαφέρον του πάπα στράφηκε προς τον Άγιο Πέτρο, τελικά κατασκευάστηκε μόνο
ένα μικρό μνημείο στην εκκλησία San Pietro in Vincoli  ενώ αρχικά προβλεπόταν η κατασκευή του στον Άγιο Πέτρο.


Aργότερα έκανε σχέδια για την πρόσοψη του Αγίου Λαυρεντίου [που είναι ημιτελής]
αλλά ούτε το έργο αυτό ευοδώθηκε... γιατί ο πάπας Λέων Ι' ακύρωσε την ανάθεση το 1520.
Ο Michelangelo αισθανόταν πως το έργο "θα γινόταν ο καθρέφτης της αρχιτεκτονικής και γλυπτικής της Ιταλίας", αλλά παρότι ασχολήθηκε επί τριετία, δεν κατάφερε ούτε όλο το μάρμαρο να συγκεντρώσει, κατ' αρχάς από την Carrara και αργότερα από την Pietrasanta.



Το ξύλινο μοντελο της πρόσοψης  του Μιχαήλ Άγγελου για τον Άγιο Λαυρέντιο




Πώς θα ήταν η πρόσοψη του Αγίου Λαυρεντίου αν είχε ολοκληρωθεί το σχέδιο του Μιχαήλ Άγγελου.
Τα σχέδια για την ανάπλαση της πρόσοψης συνεχίστηκαν μέχρι τις μέρες μας, αλλά
τελικά κανένα δεν πραγματοποιήθηκε.
Eπεκράτησαν οι απόψεις που έλεγαν ότι ο ναός πρέπει να μείνει στην ησυχία του...


                                                                San Lorenzo
Έτσι η βασιλική έμεινε με μια μουντή πρόσοψη από ακανόνιστα τούβλα και κονίαμα...
Ένα έργο "infinito".


                                                    [λεπτομέρεια πίνακα του Ραφαήλ]
Ο πάπας Λέων Ι' κατά κόσμον, Giovanni di Lorenzo de' Medici, [1513-1521], δεύτερος γιος του Λαυρέντιου του Μεγαλοπρεπούς



                                             Sagrestia nuova

Η βασιλική παρέμεινε λοιπόν χωρίς πρόσοψη,
αλλά ο Μιχαήλ Άγγελος τουλάχιστον υλοποίησε το νέο σκευοφυλάκιο [Sagrestia Nuova] ή παρεκκλήσι των Μεδίκων στην ίδια εκκλησία.

O Giorgio Vasari που μαθήτευσε με τον Michelangelo τονίζει στη βιογραφία του δασκάλου του 'οτι "δεν εννοούσε να συμμορφωθεί στο μέτρο, την τάξη και τον κανόνα ακολουθώντας το Βιτρούβιο και τους κλασικούς".



                                                   "λυκόφως και αυγή" του Michelangelo
                                              τάφος του Λαυρέντιου, δούκα του Ουρμπίνο
                                                           παρεκκλήσι Μεδίκων







Eκεί όμως που κατέπληξε τους πάντες ήταν με την ιδιότροπη σκάλα που οδηγεί στη Λαυρεντιανή Βιβλιοθήκη, πάνω από το περιστήλιο του μοναστηριού, προέκταση της βασιλικής του Αγίου Λαυρεντίου.

                                                                               Porta Pia
                                                    πύλη στα τείχη του Αυρηλίου στη Ρώμη


             Santa Maria degli Angeli e dei Martiri


χτισμένη μέσα στον ψυκτήριο οίκο [frigidarium], των ερειπωμένων λουτρών του Διοκλητιανού



                                                        Piazza del Campidoglio


                                το σχέδιο της πλατείας



                            αντίγραφο αγάλματος του έφιππου Μάρκου Αυρηλίου
                         στο κέντρο του υπερυψωμένου οβάλ μοτίβου στη μέση της πλατείας

O πάπας Παύλος Γ' (της οικογένειας Farnese) αποφάσισε την ανάπλαση του Καπιτωλίνου λόφου,
και ανέθεσε το σημαντικό αυτό έργο αστικού σχεδιασμού στο Μιχαήλ Άγγελο.




                                                             ο θόλος του Αγίου Πέτρου

Μετά το θάνατο των Μπραμάντε και Σανγκάλο, ο Μιχαήλ Άγγγελος ανέλαβε επί τέλους εργασίες στον Άγιο Πέτρo. Ο τρούλος σχεδιάστηκε από τον Michelangelo και κατασκευάστηκε από τον Giavomo della Porta.




το απόλυτο μπαρόκ της πλατείας του Αγίου Πέτρου
Piazza San Pietro      λατινικά:  Forum Sancti Petri
 Ο Τζιαν Λορέντσο Μπερνίνι σχεδίασε την πλατεία  με τις πλατιές κιονοστοιχίες που  αποτελούνται από 284 κίονες τοσκανικού ρυθμού  και ύψους 15 μέτρων, σε τετραπλή σειρά, οι οποίες αγκαλιάζουν τους επισκέπτες συμβολίζοντας τις αγκάλες της Μητέρας Εκκλησίας. 






Η γέφυρα της Αγίας Τριάδας [Ponte Santa Trinita] στη Φλωρεντία
είναι η παλαιότερη γέφυρα με ελλειπτικά τόξα του κόσμου,
σχεδιάστηκε από τον Μιχαήλ Άγγελο και χτίστηκε από τον Bartolomeo Ammannati
από το 1567 μέχρι τo 1569, μετά την καταστροφή της προηγούμενης γέφυρας των πέντε αψίδων του  Taddeo Gaddi  στην πλημμύρα του 1557.
Η γέφυρα καταστράφηκε από τους Γερμανούς, κατά την υποχώρησή τους στις 4-8-1944
και ανοικοδομήθηκε το 1958 από τον αρχιτέκτονα Riccardo Gizdulich .




                                                                 Palazzo Farnese
                                                           (σήμερα στεγάζει τη γαλλική πρεσβεία) 
Με το κτήριο αυτό εμπλέκονται οι διάσημοι αρχιτέκτονες:
Antonio da Sangallo ο νεότερος, MichelangeloJacopo Barozzi da Vignola και Giacomo della Porta.
Τρεις σειρές 13 παραθύρων, κάθε μία, μια κλασική κόγχη με κίονες και αέτωμα.
Η κεντρική πύλη είναι έργο του Μιχαήλ Άγγελου (1546).



                                    Cappella Sforza
                                   στην εκκλησία Santa Maria Maggiore, στη Ρώμη




Ως αρχηγός των οχυρώσεων της Φλωρεντίας ο Μιχαήλ Άγγελος ασχολήθηκε και με σχεδιασμό προμαχώνων.
Στο παραπάνω σχέδιο, βλέπουμε τους ενισχυμένους τοίχους στην τάφρο της εισόδου της πόλης.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Coughlin, R. (1966). The world of Michelangelo. Time Life
Furneau-Jordan, R. (1981). Ιστορία της αρχιτεκτονικής. Αθήνα: Υποδομή
Watkin, D. (2013). Ιστορία της δυτικής ζωγραφικής. Αθήνα: ΜΙΕΤ.

Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2017

Ίδια απεικόνιση, διαφορετικές πόλεις!

Όπως μπορούμε να δούμε στο βιβλίο των Chirgwin, K. & Chirgwin, H. 
χρονικό της Νιρεμβέργης του 1493 -  Liber Chronicarum -
ή Die Schedelsche Weltchronik      [η παγκόσμια ιστορία σε ψηφιακή μορφή]
μια παγκόσμια ιστορία, η οποία είναι  incunabulum  και ένα από τα πρώτα βιβλία με εικόνες,
του Hartmann Schedel, με ξυλογραφίες του δάσκαλου του Albrecht DürerMichael Wolgemut
παρουσιάζουν  δύο πόλεις (Δαμασκό & Μάντοβα)
που αναπαρίστανται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, με μόνο μια ενδιαφέρουσα διαφορά: είναι διαφορετικά χρωματισμένες.

Πράγματι, χαρακτηριστικό παράδειγμα "σχηματικής" αναπαράστασης μιας πόλης
με χρήση της ίδιας αρχετυπικής πόλης όπως τη φανταζόταν τότε όπως θα 'πρεπε να είναι:
 με τείχη, πύργους, εκκλησίες και κάποια καλλιεργήσιμη έκταση ενδιάμεσα...

Γιατί όμως στη σελίδα 414 του ίδιου χρονικού
βλέπουμε 4 πόλεις με ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ απεικονίσεις;;;
Φαντάζομαι πως υπάρχουν όρια στη χρήση της ίδιας ξυλογραφίας....



                      άλλη ξυλογραφία από το ίδιο χρονικό που απεικονίζει την                           Κωνσταντινούπολη




                          Η περίφημη ξυλογραφία του Βόλγκεμουτ "Μακάβριος χορός"



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Chirgwin, K. & Chirgwin, H. (2016). Putting Art to Work. Xlibris Corporation LLC
Gombrich, E.H. (1995). Τέχνη και ψευδαίσθηση. Αθήνα: Νεφέλη
σελ. 90-1

Τρίτη 24 Οκτωβρίου 2017

Ανάλυση της "Κρίσης του Πάρη" του Ρούμπενς από τον Monroe C. Beardsley




















"Η κρίση του Πάρη" 1635-7
Peter Paul Rubens
National Gallery, London

Ποια είναι η σχέση του εικαστικού έργου με το θέμα; Τι δηλαδή "αναπαριστά";
* Η πιο απλοϊκή σκέψη: 3 γυναίκες και δύο άνδρες
* Η πιο κουτσομπολίστικη: Η Ελένη Φουρμέντ (μιας και η κύρια θηλυκή φιγούρα είναι η σύζυγος του ζωγράφου)
* Εμμονή στη μυθολογία: Η Αθηνά, η Ήρα, η Αφροδίτη, ο Ερμής και ο Πάρης
* Κάπως ελλιπείς γνώσεις μυθολογίας: 3 θεές, ένας θεός κι ένας βοσκός
* Αν σκεφτούμε τον τίτλο: Ο Πάρης διαλέγει την πιο όμορφη από τις τρεις θεές
κ.α.

Aν δεχτούμε τώρα ότι η αναπαράσταση είναι η απεικόνιση και χρησιμοποιήσουμε τις προϋπάρχουσες γνώσεις μας από προσωπικές εμπειρίες θα αναγνωρίσουμε πράγματι πως το έργο είναι μια στιγμή καλλιστείων.

Oρισμένες τάξεις πραγμάτων ξεχωρίζουν λόγω της πρακτικής σημασίας τους και ο Μπίαρντσλι τις αποκαλεί "ζωτικής σημασίας".
Μπορεί μάλιστα να πρόκειται για πράγματα που είναι αποκυήματα φαντασίας, αλλά παρ' όλα αυτά είναι αναγνωρίσημες οι αναπαραστάσεις τους.

Αυτό όμως που μπορεί να μας μπερδέψει είναι η διάκριση μεταξύ απεικόνισης και προσωπογραφίας.
Και πρέπει βέβαια να ξεδιαλύνουμε γιατί ο πίνακας τελικά δεν περιλαμβάνει μια προσωπογραφία της γυναίκας του ζωγράφου, αλλά μια από τις θεές. Αυτό συμβαίνει γιατί τελικά η Ελένη Φουρμέντ χρησιμοποιήθηκε απλώς ως μοντέλο...


βιβλιογραφία
Beardsley, M. C. (1988). Aesthetics. Problems in the philosophy of criticism. 2nd Edition. Indianapolis: Hackett Publishing Company
VI Representation in the visual arts.


Δευτέρα 23 Οκτωβρίου 2017

Ο ημιτελής ναός Tempio Malatestiano



Η πρόσοψη του ναού



Το σχέδιο με ολόκληρη την πρόσοψη και τον τρούλο

Περίπου 1450, o λόγιος, συγγραφέας, μαθηματικός και αρχιτέκτονας Leon Battista Alberti ανέλαβε την ανακαίνιση της πρόσοψης της γοτθικού ρυθμού, μεσαιωνικής εκκλησίας του Αγίου Φραγκίσκου στο Ρίμινι, μετά από παραγγελία του διάσημου condottiere (αρχηγού μισθοφόρων) και πρίγκιπα του Ρίμινι, Sigismondo Pandolfo Malatesta.
Ο Μαλατέστα ήθελα να μετατραπεί η εκκλησία σε μαυσωλείο για τον ίδιο και τη γυναίκα του Isotta degli Atti


Ο τρούλος και το πάνω μέρος της πρόσοψης δεν ολοκληρώθηκαν όμως ποτέ, λόγω του αφορισμού του χορηγού από τον Πάπα, και του θανάτου του το 1468, οπότε έληξε η χρηματοδότηση.
Όμως η πρόσοψη θυμίζει περισσότερο αρχαΐζοντα ναό με τα νέου ρυθμού κιονόκρανα και τις αψίδες που μοιάζουν με την τεράστια αψίδα του Κωνσταντίνου στη Ρώμη.


Στο ναό, ανάμεσα στους υπόλοιπους θησαυρούς τέχνης, υπάρχει και ο
εσταυρωμένος του Giotto του 1300.

[Σύγκρινέ τον με τη βασιλική του Αγίου Ανδρέα στη  Μάντοβα, επίσης του Αλμπέρτι.]



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Watkin, D. (2015). Ιστορία της δυτικής αρχιτεκτονικής. Αθήνα: ΜΙΕΤ

Σάββατο 14 Οκτωβρίου 2017

Στο Nέο 'Salon des Cent'. Διεθνής Έκθεση Αφίσας: Αφιέρωμα στον Toulouse-Lautrec Μουσείο Μπενάκη



Στο Nέο 'Salon des Cent'. Διεθνής Έκθεση Αφίσας:
Αφιέρωμα στον Toulouse-Lautrec
Μουσείο Μπενάκη
ΠΕΙΡΑΙΩΣ 138



αυτοφωτογραφιζόμενος  στους καθρέπτες



η αφίσα της έκθεσης στην είσοδο του μουσείου




στην είσοδο της έκθεσης











Έργα του Henri Marie Raymond de Toulouse-Lautrec-Monfa [1864-1901]



















Έργα Ελλήνων καλλιτεχνών
















































έργα ξένων καλλιτεχνών που είχαν πάρει μέρος στην έκθεση του 2001
στο Παρίσι

























έργα από φανζιν






εισιτήριο