Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου 2017

Η κρήνη [Fountain] του Marcel Duchamp. Μα είναι αυτό τέχνη;



Η κρήνη [Fountain]  1917
όπως φωτογραφήθηκε από τον Alfred Stieglitz στην γκαλερί 291 στη Νέα Υόρκη μετά την έκθεση της Ένωσης Ανεξαρτήτων Καλλιτεχνών  Society of Independent Artists     
του Marcel Duchamp;;;



       Ο Ντισάν καπνίζει μπροστά από την "Κρήνη".


Ο Ντισάν φωτογραφημένος από τον Man Ray το 1920
[από τη συλλογή του μουσείου τέχνης της Ν. Υόρκης, The MET]



Περιγραφή
Πορσελάνινο ουρητήριο (βιομηχανικό προϊόν της εταιρείας Bedfordshire) που φέρει τη χειρόγραφη υπογραφή R. Mutt και την ημερομηνία 1917.
Στην εγκατάσταση, το "έργο" βρισκόταν ανεστραμμένο πάνω σε μαύρο βάθρο.

To είδος αυτό έργων τέχνης ονομάζονται "readymade".
Κοροϊδευτικά θα τα λέγαμε στα ελληνικά "ετοιματζίδικα".
Ο Ντισάν έδωσε τον εξής ορισμό για τα ετοιματζίδικα:
"ένα κανονικό αντικείμενο που εξυψώνεται, προσλαμβάνοντας τη επιβλητικότητα του έργου τέχνης, απλώς και μόνο επειδή έχει επιλεγεί από τον καλλιτέχνη".
 

Ιστορικό
Η κριτική επιτροπή της έκθεσης δεν το δέχτηκε, χωρίς να γίνει καμιά συζήτηση, ούτε να δοθεί η παραμικρή εξήγηση, παρότι ο κανονισμός της ανέφερε ότι οποιοδήποτε έργο θα γινόταν αποδεκτό αν ο καλλιτέρχνης του πλήρωνε την απαιτούμενη συμμετοχή, η οποία κόστιζε έξι δολάρια.
Την επόμενη ημέρα ο Marcel Duchamp παραιτήθηκε από την επιτροπή διαμαρτυρόμενος για την απόρριψη.
 
Το αρχικό έργο έχει χαθεί. Η φωτογραφία του προτότυπου δημοσιεύτηκε στο περιοδικό  The Blind Man.
Ουδείς απέδειξε ότι το έργο ήταν όντως του Marcel Duchamp.
Ο Ντισάν έγραψε τη ίδια χρονιά στην αδελφή του ότι "κάποια φίλη του με αντρικό ψευδώνυμο του έδωσε ένα πορσελάνινο ουρητήριο ως γλυπτό."
"Une de mes amies sous un pseudonyme masculin, Richard Mutt, avait envoyé une pissotière en porcelaine comme sculpture." 
Ο Ντισάν επίσης τη δεκαετία του 1960 παρήγγειλε 17 αντίγραφα του έργου που έχουν διασωθεί και εκτίθενται σε διάφορες εκθέσει.

Στο γράμμα του στο περιοδικό "Ο τυφλός", ο Ντισάν υπερασπίστηκε το έργο ισχυριζόμενος
α] ότι δεν είναι πρόστυχο, μιας και εκτίθεται ως προϊόν σε διάφορα μαγαζιά
β] ότι δεν πρόκειται για περίπτωση υποκλοπής, διότι ο κύριος Richard Mutt πήρε μεν ένα αντικείμενο κατασκευασμένο από άλλους, αλλά κατέστρεψε την αρχική χρησιμότητά του, και προσθέτοντας ένα τίτλο της δικής του επιλογής, δημιούργησε μια νέα σκέψη γι' αυτό το αντικείμενο.
Το διάλεξε και το ανασκεύασε σε κάτι άλλο που μπορεί να θεωρηθεί πρωτότυπο έργο τέχνης!

Είναι προφανές ότι χρησιμοποιεί τόσο ηθικούς όσο και αισθητικούς λόγους για να υπερασπιστεί την "αυθεντικότητα" του έργου.

Aς προσέξουμε λίγο. Η λάμψη της πορσελάνης μπορεί να κάνει κάποιους, που  υπερηφανεύονται ότι καταλαβαίνουν καλύτερα από τους κοινούς θνητούς από μοντέρνα τέχνη,  να πουν ότι τους "αρέσει όντως το έργο".
Ο Ντισάν όμως δε μίλησε ποτέ περί "αισθητικής απόλαυσης" σχετικά με το έργο!

Το έργο εξ αρχής έκανε πάταγο. Ο φιλόσοφος John Passmore επιγραμματικά το χαρακτήρισε ως: ‘μια διαβολιά εις βάρος του κόσμου της τέχνης".
H ίδια η καλλιτεχνική δημιουργία υποβιβάζεται στην εννοιολογική τέχνη των ετοιμαζτίδικων  σε ένα εντελώς υποτυπώδες επίπεδο: την ονοματοδοσία.
Σύμφωνα με την άποψη των επικριτών της, ο "εννοιολογικός" ετοιματζής καλλιτέχνης παύει να είναι ο "μέγας δημιουργός".
Απ' την άλλη μεριά, η τέχνη "εκδημοκρατικοποιείται". Ο καθένας μπορεί να γίνει καλλιτέχνης.


Ο Joseph Beuys π.χ., πολύ αργότερα, ισχυρίστηκε ότι μ' αυτό τον τρόπο "επεκτείνεται" η έννοια της τέχνης. Έτσι, με αφορμή την Documenta 7, φύτεψε στην πόλη Κάσελ 7000 βελανιδιές που συνοδεύονται από μία στήλη βασάλτη.
Πρόκειτα για δείγμα γαιοτέχνης (land art).


webliography
http://www.marcelduchamp.net/  [Marcel Duchamp World Community]
http://toutfait.com/    [the Marcel Duchamp studies online journal]
[βίντεο 27 λεπτών] Marcel Duchamp 1968 BBC interview
[βίντεο 38 λεπτών] Rebel Ready-Made - Marcel Duchamp
[βίντεο 5 λεπτών]   Fountain' by Marcel Duchamp Professor Elizabeth Cowling, Chief Curator Patrick Elliot, and Senior Curator Ann Simpson talk about it.
[βίντεο 10 λεπτών]  Art as concept: Duchamp, In Advance of the Broken Arm
 [βίντεο 3  λεπτών] How a Urinal Changed Art History // Marcel Duchamp Fountain



Martin Bailey Is this the very first readymade?
Niamh Coghlan Is the Readymade Still Revolutionary?
MARCEL DUCHAMP  The Richard Mutt Case,  Letter to The Blind Man, May 1917
The Jackdaw Who did it? Not Duchamp.  
Σχετικά με την πατρότητα της “κρήνης” / “σιντριβανιού” / “βρύσης”   / “the fountain”]  
Jonathan Jones Reinventing the wheel Love it or hate it, Marcel Duchamp's urinal revolutionised modern culture in 1917.
Louise Norton "THE BUDDHA OF THE BATHROOM" στο περιοδικό The Blind Man [άρθρο σχετικά με την υπόθεση Marcel Duchamp THE FOUNTAIN]
Hector Obalk The Unfindable Readymade 
Anne Elisabeth Sejten Art fighting its way back to aesthetics. Revisiting Marcel Duchamp’s Fountain. Journal of Art Historiography Number 15 December 2016
Damon Young & Graham Priest  It is and it isn’t. Marcel Duchamp’s ‘Fountain’ is not just a radical kind of art. It’s a philosophical dialetheia: a contradiction that is true.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ades, D., Cox. N. & Hopkins, D. (1999). Marcel Duchamp. London: Thames & Hudson
 σελ. 126-131
Godfrey, T. (2001). Εννοιολογική Τέχνη. Αθήνα: Καστανιώτης
σελ. 28-32 
Gombrich, E. H. (1998). Το χρονικό της τέχνης. Β’ Έκδοση, μετάφραση της 16ης αγγλικής. Αθήνα : ΜΙΕΤ
σελ.  602



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου