Στιγμιότυπα από την ιστορία της φωτογραφίας

                                          Robert Cornelius 1839
                                                 η πρώτη selfie;;;

χρονοφωτογραφία  1882
"Ιπτάμενος πελεκάνος" του Étienne-Jules Marey

χρονοφωτογραφία  1884
"πτώση από ύψος" του Étienne-Jules Marey

                                                Nέα Υόρκη 1920
                                                   Joseph Byron

"Γυάλινα δάκρυα" "Larmes" ή "Glass Tears"     [1930 - 1932]
 του Man Ray
Δημοσιεύτηκε στο σουρεαλιστικό περιοδικό Minotaur, το 1935.
Το πρωτότυπο έργο στη συλλογή του μουσείου Paul Getty.

Ο Elton John αγόρασε μια σπάνια εκτύπωση της φωτογραφίας
για την προσωπική του συλλογή
η οποία εκτίθεται στο μουσείο Tate μέχρι τις 21-5-2017
το 1999 για 123 χιλιάδες λίρες, το μεγαλύτερο ποσό που είχε δοθεί μέχρι τότε για φωτογραφί.

webliography

φυλλάδιο σχολικής εργασίας από το μουσείο Paul Getty για τα "γυάλινα δάκρυα"

The Makeup of Man Ray’s Tears

images and sources  [Birgit - blogger]

βιβλιογραφία

The History Of The Selfie Stick

The History Of The Selfie Stick

Το φιλί [συλλογή εικαστικών μ' αυτό το θέμα]

                                                              480 π.Χ.

                           Jean-Louis André Théodore Géricault
                                                      the kiss 1816

                                            Ferdinand Georg Waldmüller - 1858

                                 "Il bacio'', 1874
                              Auguste Toulmouche

                                             Το φίλημα.       [Πριν το 1878]
                                         Νικηφόρος Λύτρας
                                

                                                     kissing couple 1895
                                     Theophile Steinlein

                                     the kiss 1896
                                   Edvard Munch

Auguste Rodin, The Kiss (1901-04)
Tate Art Gallery of New South Wales

Der Kuss - Liebespaar      Το φιλί Αγαπημένο ζευγάρι
Gustav Klimt, 1908/09
Öl auf Leinwand
180 × 180 cm Konstantin Somov the kiss 1914 Le Baiser  Το φιλί   [1916] Constantin Brancusi (1876 – 1957) Man Ray’s 1922 camera-less photo, which he dubbed a rayograph, shows a couple kissing, their hands overlaid on their faces, and the darkroom trays — all caught in ghostly shadows                                          the kiss 1922                                            Tamara de Lempicka                                                                                                            Το φιλί     [1924]                                                         Joan Miró  René Magritte: Les Amants 1 (1928) René Magritte: Les Amants 1 (1928) René Magritte: Les Amants 1 (1928)Re                                    Les Amants  Οι ερωτευμένοι                 1928. Oil on canvas, 21 3/8 x 28 7/8" (54 x 73.4 cm) René Magritte  (1898–1967) Alfred Eisenstaedt New York City's Times Square on August 14, 1945 "In Times Square on V.J. Day I saw a sailor running along the street grabbing any and every girl in sight. Whether she was a grandmother, stout, thin, old, didn't make a difference. I was running ahead of him with my Leica looking back over my shoulder but none of the pictures that were possible pleased me. Then suddenly, in a flash, I saw something white being grabbed. I turned around and clicked the moment the sailor kissed the nurse. If she had been dressed in a dark dress I would never have taken the picture. If the sailor had worn a white uniform, the same. I took exactly four pictures. It was done within a few seconds." Roy Lichtenstein         Kiss V         1964 Pablo Picasso  1967 Γιάννης Βαλυράκης [κινηματογραφική αφίσα]   Francesco Clemente  Kiss, 1983 Pastel on paper 66 x 48cm  Douglas Gordon  "self - portrait kissing with scopolamine" 1994 Betty Tompkins kiss painting 6      [2013] [photorealism] THE KISS  2012 REN HANG    [1978-2017] webliography The 10 Best Art Kisses of All Time   René Magritte: Les Amants 1 (1928) René Magritte: Les Amants 1 (1928)

Η χιονοθύελλα του Turner

Snow Storm – Steam-Boat off a Harbour's Mouth Making Signals in Shallow Water, and going by the Lead. The Author was in this Storm on the Night the "Ariel" left Harwich [1842]
Joseph Mallord William Turner 

"Μια άμορφη μάζα σαπουνόνερων και ασβεστώματος" ή ένας "από τους πιο μεγαλιώδεις πίνακες με θέμα την καταχνιά, το φως και τη θάλασσα που ζωγραφίστηκαν ποτέ";
Εννιά χρόνια πριν το θάνατό του, ο Τέρνερ (1775–1851) παρουσίασε αυτή την τοπιογραφία, λάδι σε καμβά, αναπαριστώντας μια συγκλονιστική προσωπική του εμπειρία από θαλασσινό ταξίδι πάνω στο ατμόπλοιο Άριελ.
O Tέρνερ διατείνοταν ότι είχε βάλει τους ναύτες να τον δέσουν επί ώρες στο κατάρτι -σαν νέο Οδυσσέα- για να νιώσει στο πετσί του ακριβώς τη δύναμη των στοιχείων της φύσης, αν και πολλοί δεν πιστεύουν πως σε προχωρημένη ηλικία ήταν δυνατόν να είχε αντέξει τέτοια εμπειρία.

Οι κριτικές για το έργο του ήταν κυρίως πολύ αρνητικές.
 Ο τολμηρός του πίνακας σχεδόν εξαφάνισε το πλοίο μέσα σε μια φαντασμαγωρία χρώματος, ίσα-ίσα που διακρίνουμε το κατάρτι με τη σημαία και τον τροχό του ατμόπλοιου μέσα στη σκούρα σκιά του.
Μα μήπως αυτό δεν είναι η πιο ξεκάθαρα ρεαλιστική αναπαράσταση ενός σκάφους μέσα σε τρομερή χιονοθύελλα;

Το θέμα της επικινδυνότητας των θαλασσινών ταξιδιών είχε απασχολήσει το ζωγράφο σε πολλά του έργα: πίνακες, χαλκογραφίες και σκίτσα.

βιβλιογραφία

David Littlejohn  A Work With a Legendary Creation Story:

Steam Boat off a Harbour’s Mouth,’ J.M.W. Turner

Gombrich, E. H. (1998). Το χρονικό της τέχνης. Β’ Έκδοση, μετάφραση της 16ης αγγλικής. Αθήνα : ΜΙΕΤ
σελ. 492-493

Turner's Snowstorm explained  [βίντεο]

Βασικοί τρόποι έκφρασης εικαστικού μηνύματος

Αναπαράσταση

Απεικόνιση του θέματος όπως υπάρχει στο φυσικό κόσμο,
με όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικό τρόπο.

Οι σταχομαζώχτρες [1857]
Jean-Francois Millet

Бурлаки на Волге 1870–73
oil-on-canvas painting by the Russian realist painter and sculptor Ilya Repin.

John's Diner with John's Chevelle [2007]
φωτορεαλιστικός πίνακας
John Baeder

S.S. Amsterdam in Front of Rotterdam (1966) by Malcolm Morley

Συμβολισμός

Χρήση συμβόλων, το μήνυμα κρύβεται πίσω από τη φόρμα, τα χρώματα και τις γραμμές. Προάγγελος του μοντερνισμού.

Der Mönch am Meer   [1809]

Caspar David Friedrich

                                               "Guardian Spirit of the Waters", 1878
                                                       Odilon Redon

η πριγκίπισσα κύκνος    [1900]
του Mikhail Vrubel

 θάνατος και ζωή  [1908]
GUSTAV KLIMT

Αφαίρεση

  Έργα χωρίς οπτική αναφορά.

 Αφηρημένη, μη αναπαραστατική, μη αντικειμενική τέχνη.

Κίτρινη κουρτίνα [1915]

Henri Matisse

 Μαύρο τετράγωνο [1923]
Kazimir Malevich

Σύνθεση Νούμερο 10 [1939-1942]
Piet Mondrian

Door to the River (1960) 

 Willem de Kooning

 

εν μέρει αναπαραστατική εν μέρει αφηρημένη

Political Drama

Robert Delaunay - 1914

βιβλιογραφία

Κοζάκου-Τσιάρα, Ο. (2006). Εισαγωγή στην εικαστική γλώσσα. Αθήνα: Gutenberg

A Movement in a Moment: Photorealism

Η ηλικία της αθωότητας του Joshua Reynolds

               The Age of Innocence c. 1785/8


Ο Τζόσουα Ρέναλντς (1723-1792), το χαϊδεμένο παιδί του 18ου αιώνα στη Βρετανία, αξιώθηκε, εκτός από το να στεφθεί ιππότης από το βασιλέα Γεώργιο Γ',  να γίνει ο πρώτος διευθυντής της Βασιλικής Ακαδημίας Τεχνών της χώρας του το 1769. Το 1784 διορίστηκε επίσημος ζωγράφος του βασιλιά, μια θέση που πολύ θα ήθελε και ο Thomas Gainsborough, αλλά ο Ρέναλντς πίεσε απειλώντας πως αν δεν την έπαιρνε θα παραιτιόταν από τη θέση του στην Ακαδημία.
Ήταν πολύ πετυχημένος κυρίως ως ζωγράφος πορτρέτων, και έφτασε να χρεώνει το 1864,  100 γκινέες ανά πίνακα. Αναλάμβανε μόνο τα ουσιαστικά του πορτρέτου, για τα ρούχα ασχολούνταν μόνο οι μαθητές και ο βοηθός του εργαστηρίου του.

Ο συγκεκριμένος πίνακας με το αθώο κοριτσάκι  ζωγραφίστηκε μάλλον πάνω σ' ένα προγούμενο, το κορίτσι με τις φράουλες, επειδή είχαν ξεφτίσει πολύ τα χρώματά του.
Ήταν τόσο αγαπημένος που μόνο στα επόμενα 40 χρόνια φτιάχτηκαν 323 ελαιογραφίες, αντίτυπά του! 
Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό δείγμα πορτρέτου που την εποχή εκείνη ονομαζόταν "fancy picture". Tα πορτέτα αυτού του τύπου αναπαριστούσαν συνήθως χαριτωμένα παιδιά αγροτών ή ζητιανάκια, με πολύ συναισθηματικό εξιδανικευμένο τρόπο, ώστε να προκαλούν τη συμπάθεια του θεατή.

Στις 14 Δεκεμβρίου 1770, ο Ρέναλντς είχε δώσει μια ομιλία στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών, που αργότερα κυκλοφόρησε ως "Discourse III".
Εκεί εκθέτει τις απόψεις του περί του "υψηλού στιλ" (grand style).
Θεωρεί ότι  ζωγράφος διαφέρει εντελώς από τον τεχνίτη των μηχανικών-διακοσμητικών ασχολιών, δεν είναι απλώς επιστήμονας, αλλά υπέρτατος κριτής όλων των δημιουργημάτων της φύσης! Ο στόχος του λοιπόν δεν είναι να την αναπαραστήσει πιστά, διότι ψάχνει για την ιδανική ομορφιά, και αφού η φύση γέμει δυσαναλογιών, καθήκον του είναι να τη διορθώσει.
Επομένως, αφού μελετήσει διεξοδικά ό,τι βλέπει, δε θα περιοριστεί σε κανένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή πρόσωπο, αλλά θα στοχαστεί την ιδανική ομορφιά, και μόνον αυτή θα ζωγραφίσει. Έτσι, απαλλαγμένος από το πέπλο της πρόσκαιρης μόδας, θα ζωγραφίσει για την αιωνιότητα, αποτυπώνοντας μια εξευγενισμένη ιδανική τελειότητα.

Νομίζω πως στην  ηλικία της αθωότητας, εφάρμοσε πιστά τα διδάγματά του, προσφέροντας στο κοινό του αυτό ακριβώς που ζητούσε, ένα αιθέριο κοριτσάκι, χωρίς ψεγάδια, μια απολύτη αποτύπωση του τέλειου που είχε στο νου του.
Με τα σημερινή μας μάτια, ο πίνακας, ένας τυπικός συγκερασμός Αναγέννησης και Μπαρόκ, μάλλον φαντάζει τετριμμένος, ψεύτικος και βαρετός, παρά την "ομορφιά" του.

βιβλιογραφία

Beardsley, M. C. (1989). Ιστορία των αισθητικών θεωριών. Αθήνα: Νεφέλη 
σελ. 140-142
Gombrich, E. H. (1998). Το χρονικό της τέχνης. Β’ Έκδοση, μετάφραση της 16ης αγγλικής. Αθήνα : ΜΙΕΤ
σελ. 464-470 
Sir Joshua Reynolds' Discourses

Η κολαση του Robert Rauschenberg

                          Robert Rauschenberg 
             Canto II: The Descent from the series Thirty-Four Illustrations for
             Dante's Inferno  (1958)

Αντιπροσωπευτικό δείγμα αφηρημένου εξπρεσιονισμού - Νταντά - Ποπ εμπνευσμένο από το δεύτερο ποίημα της Κόλασης του Δάντη. Ο Ρόσενμπεργκ πιστεύντας ότι ένας πίνακας μοιάζει περισσότερο με τον πραγματ6ικό κοσμο, αν εμπεριέχει ψήγματα του αληθινού κόσμου, δημιούργησε ένα κολάζ με κομμάτια από εφημερίδες ή περιοδικά και συμπλήρωσε χαράγματα της φαντασίας του με μολύβι, κραγιόνι ή παστέλ. 

Η κάθοδος, σε τρεις φάσεις που δείχνουν τα οριζόντια διακριτά τμήματα του πίνακα, μιας απρόσωπης ημίγυμνης φιγούρας - φοράει μόνο μια λευκή πετσέτα- από ένα χαρούμενο χρωματιστό νεφελώδη κόσμο σ' ένα άλλο πιο γκρίζο. 

Μια αγωνιώδης διαμαρτυρία για την απότομη τιμωρία. Για ποια αμαρτία άραγε;

 

βιβλιογραφία

Hiroko Ikegam The Great Migrator: Robert Rauschenberg and the Global Rise of American Art

βίντεο Robert Rauschenberg interview on Charlie Rose (1998) 

MoMA Robert Rauschenberg  Canto II: The Descent from the series Thirty-Four Illustrations for Dante's Inferno  (1958)

Charles Darwent on Rauschenberg, XXXIV Drawings for Dante's 'Inferno': Bath-house tales that scrub up nicely
Gustave Doré's (1832-1883) illustrations and Dante's Divine Comedy
MoMA  Rauschenberg: 34 Drawings for Dante's Inferno
 

Tο μνημείο για τη Λούξεμπουργκ και τον Λίμπκνεχτ του Ludwig Mies van der Rohe

Αυτό είναι το μνημείο που έφτιαξε στη μνήμη της Λούξεμπουργκ και του Λίμπκνεχτ το 1926 ο Μις.
Ξερακιανό, με μοναδικά στολίδια το αστέρι με το σφυροδρέπανο πάνω στα τούβλα!
Τα λόγια του ίδιου του αρχιτέκτονα μας εξηγούν τους λόγους που επέλεξε αυτού του είδους το μνημείο:
"οι ήρωες αυτοί εκτελέστηκαν μπροστά από ένα απλό τοίχο από τούβλα..."
"το τεραγωνο σχήμα του κτηρίου για να εκφραστεί η καθαρότητα, απέναντι στη καταχνιά του μεσοπολέμου, δεν ελπίζαμε τότε πως η δημοκρατία της Βαάρης είχε μέλλον..."
Ούτε καν η επιλογή των τούβλων που χρησιμοποίησε δεν ήταν τυχαία.

Όλα τους από κτήρια καταστρεμένα από τα βλήματα, όταν η επανάσταση των
Σπαρτακιστών καταπνίγηκε στο αίμα το 1919.

Φυσικά οι Ναζί κατέστρεψαν το μνημείο αμέσως μετά την άνοδό τους στη εξουσία το 1933.
Ο δε Μις διετέλεσε τελευταίος  διευθυντής του αρχιτεκτονικού κινήματος Bauhaus,  που θεωρήθηκε "αντιγερμανικό" από τους φασίστες στη Γερμανία, κι έτσι, μετά από πολλές εφόδους της Γκεστάπο, αποφασίστηκε να σταματήσει η λειτουργία του το 1933.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Μις μετανάστευσε στην Αμερική, όπου διορίστηκε διευθυντής της αρχιτεκτονικής σχολής του τεχνολογικού ινστιτούτου στο Σικάγο.


Στις μέρες μας, η Κροάτις αρχιτέκτονας Sanja Iveković πρότεινε την επανακατασκευή του μνημείου, μετά από χρηματοδότηση από την DAAD.



βιβλιογραφία

Revolutionsdenkmal

Ross Wolfe "Mies’ Memorial to Rosa Luxemburg and Karl Liebknecht (1926)"

Albrecht Dürer "Πώς να ζωγραφίσετε ένα γυμνό με όργανο προοπτικής"

Στην παραπάνω ξυλογραφία από το βιβλίο του Ντίρερ του 1525 "Μαθήματα στην τέχνη της μέτρησης με το διαβήτη και τον κανόνα", βλέπουμε τον καλλιτέχνη να ζωγραφίζει το γυμνό του επιμένοντας σε κάθε λεπτομέρεια ώστε να πετύχει επακριβώς τις ανθρώπινες αναλογίες. Δεν εμπιστεύεται απλά τα μάτια του ή το ταλέντο του, χρειάζεται να χρησιμοποιήσει το ειδικό όργανο μέτρησης ώστε η γραμμική προοπτική να είναι τέλεια.
Ή με τα λόγια του Ντίρερ: "όσο πιο πιστή στη ζωή είναι η μορφή του έργου, τόσο καλύτερο φαίνεται."
Ο ζωγράφος δρα ως επιστήμονας, δε βασίζεται στη θεία έμπνευση, αντιθέτως καλλιεργεί την ιδιοφυΐα του συνεχώς, για να πετύχει το στόχο του.
Γνωστές αντιληψεις της Αναγέννησης, που ασπάστηκαν στο παρελθόν ο Αλμπέρτι και ο Ντα Βίντσι.

Από μια άλλη ματιά, στο έργο είναι απολύτως διαχωρισμένος ο ρόλος των δύο φύλων. Εξ άλλου υπάρχει αυτό το πλαίσιο ανάμεσά τους που ξεχωρίζει τον αρσενικό ζωγράφο, βαθυστόχαστα "χαμένο" στην έρευνά του, από το θηλυκό μοντέλο που νωχελικά ποζάρει...
Από την αρσενική μεριά, οι μαθηματικοί τύποι των αναλογιών και η λογική που θέλουν να βάλουν τα πράγματα στην τάξη, κι από την άλλη η θηλυκή φύση, ακατέργαστο, "ακατάστατο" αντικείμενο έρευνας που περιμένει να την αναπαραστήσει ο ειδήμων ζωγράφος προσφέροντας ομορφιά στο θεατή (μήπως πάλι αρσενικό;).

Βιβλιογραφία

Beardsley, M. C. (1989). Ιστορία των αισθητικών θεωριών. Αθήνα: Νεφέλη  
σελ. 120-122
Albrecht Dürer: Artist Drawing a Nude with Perspective Device

Η εκδίωξη του Αδάμ και της Εύας από τον παράδεισο του James Ensor

      

Ο Αδάμ και η Εύα τρέχουν κακήν κακώς να ξεφύγουν από τη θεϊκή οργή,
που απεικονίζεται  ως κεραυνός πάνω τους.
Θα περιμέναμε ένα κάπως πιο μουντό ουρανό μια τέτοια στιγμή,
αλλά όλα είναι λαμπρά στον παράδεισο. Μια τέτοια γαλήνια ζωή εξ άλλου χάνουν οι πρωτόπλαστοι. Ή μήπως γλιτώνουν από τη θεϊκή καταπίεση;
Ξέχασε τον τρομερό άγγελο με τη ρομφαία, ο δε θεός, ένα άσπρο σύννεφο στη μέση του ουρανού, κοιτάζει ήδη αλλού.
Ένας πίνακας παρωδία, σχεδόν καρικατούρα.
Ο προκλητικός ζωγράφος, προάγγελος του εξπρεσιονισμού, λες και επιζητούσε το σκάνδαλο.
Ταυτόχρονα δοκίμασε την επίδραση του καταιγισμού των χρωμάτων στο θεατή. Που σίγουρα μένει εκστατικός από το παράδοξο αποτέλεσμα.


Όταν ο 27χρονος Ένσορ εξέθεσε τον πίνακά του  στις Βριξέλες το 1887, το κοινό θεώρησε το θρησκευτικό θέμα και τη συμβολιστική του τεχνοτροπία μάλλον οπισθοδρομισμό, αλλά κι ο ίδιος χαρακτήρισε τους Ιμπρεσιονιστές "άτεχνους".

βιβλιογραφία

Astrid Schenk  The Religious Oeuvre of James Ensor

άλλοι πίνακες με το ίδιο θέμα
James Ensor online museum
The Scandalous Art of James Ensor Getty Center

Ο Μπολσεβίκος του Boris Kustodiev

                                         Ο Μπολσεβίκος 1920
                  Oil on canvas, 101x141cm. The State Tretyakov Gallery, Moscow, Russia.


Ο Κουστόντιεφ, ζωγράφος, σκηνογράφος, εικονογράφος βιβλίων, ήθελε να εκφράσει με τα έργα του την αγάπη για ζωή, τη χαρά και το κέφι σε οτιδήποτε ρώσικο.
Οι τοπιογραφίες και τα πορτρέτα του ξεχυλίζουν από φως και αισιοδοξία.
Στον περίφημο "Μπολσεβίκο" του, ζωγραφισμένο μόλις τρία χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, βλέπουμε ένα γιγαντιαίο Μπολσεβίκο να καθοδηγεί  ποτάμια κόσμου που έχουν κατακλύσει τους δρόμους.
Ξεκάθαρη η πίστη πως το κόμμα είναι ο πρωτοπόρος της εργατικής τάξης.

βιβλιογραφία

Boris Kustodiev [great Russian artists]
 Bootes, Christine Diane Contextualizing the Russian avant-garde: the rise of the SovietUnion and its impact on suprematism and constructivism 

  Mike Lietz (2001) Kustodiev's "The Bolsehvik" and Blok's "The Twelve"

H οπτασία του Gustave Moreau

                                        Apparition oil on canvas (1876/1877)

Η Σαλώμη, η αρχετυπική "μοιραία γυναίκα", η παρθένα-πόρνη του  Mallarme, στέκεται προκλητικά ακίνητη μπροστά στο θεατή, επιδεικνύοντας το μισόγυμνο κορμί της και δείχνει με το αυθάδικα τεταμένο χέρι της την κομμένη κεφαλή του Ιωάννη. Λάμπει ο άγιος, αλλά από τα μαλλιά του τρέχουν πηχτές στάλες αίμα.
Η Σαλώμη δείχνει με την πόζα της πως εξουσιάζει τα πάντα. Πέτυχε το κατόρθωμά της. Ένας μικρός μαύρος πάνθηρας στα πόδια της βρυχάται, αλλά ούτε που του δίνει σημασία. Πίσω της, ο Ηρώδης στο θρόνο του με την Ηρωδιάδα, αχνές σκιές, αναλογίζεται τι συνέβη, πώς τον ξεγέλασε η Σαλώμη. Στα δεξιά, ο φρουρός ακίνητος, δεν κοιτάζει προς το όραμα γιατί μόνον η Σαλώμη το βλέπει, η κεφαλή δε βρίσκεται επί πίνακι, είναι μια οπτασία.

Πόσο διαφορετική από τη Σαλώμη του Καραβάτζιο!


Ο Μορώ είναι ο ιεράρχης των συμβολιστών.
Τα θέματά του, συχνότατα από τη μυθολογία, με ιδιαίτερη προτίμηση στα βιβλικά θέματα, εκφράζουν τα προσωπικά του συναισθήματα κι οράματα.
Επιχειρεί να καταστήσει ορατό αυτό που είναι μόνο πνεύμα.
Επανασυνδέεται με την ποιητική του υψηλού.
Αποσυνδέει το ωραίο από τις ορατές όψεις του φυσικού κόσμου.

βιβλιογραφία

Noël, B. (1979). Gustave Moreau. Paris: Fernand Hazan

Michèle Kieffer "Gustave Moreau: Reimagining Symbolism"

The Art of Gustave Moreau

Το μουσείο Μορώ στο Παρίσι